1-Kadınlar günü kutlanırken kadınların bugünlerdeki en büyük problemi kadına karşı şiddet olarak görülüyor. Kadına şiddetin arkasında hangi psikolojik nedenler var?

Kadına şiddetin birçok psikolojik nedeni olabilir. Kadına şiddet belki de çocuğa şiddet gibi aslında “zayıf”ın mağdur olduğu bir süreçtir.  Kültürel yapımız, yaygın toplumsal kabul ve davranış kalıpları da bu şiddeti destekliyor. Burada en bariz olan şey kadının esasen “kendi başına” bir güç olarak ortaya çıkmamış olmasıdır. Yani kendi hak ve konumunu koruyacak ekonomik ve sosyal donanıma kavuşmamış olmasıdır. Esasen mesleksiz ve eğitimsiz olmasıdır. Birçok evlilik halen kadının “sosyal güvence kurumu” gibi işlemektedir. Kadın çoğu zaman “geçinmek” için bu evliliğe mahkumdur.  Daha ilk günden itibaren böyle bir durumda herhangi bir çatışma anında kadına kolayca şiddet uygulanabilmektedir. Kadın kendini koruyacak şartlara sahip değildir. Adeta güçlü bir patron karşısındaki “örgütlenmemiş işçi” gibi hızlıca mağdur konumuna sürüklenmektedir. Bununla birlikte eğitimli ve meslek sahibi kadınlar da şiddete maruz kalabilmektedir. Ta ki sahip oldukları hakları ve konumu karşıdaki kişiye net bir biçimde anlatıncaya kadar şiddet sarmalı sürebilmektedir.

Ben burada kadına, veya onun da ötesinde aile içinde şiddete yol açabilen bir başka konuyu gündeme getirmek isterim; kadına şiddet genellikle sosyal-kültürel ekonomik boyutlarıyla tartışılan bir konu olarak kalıyor. Hemen her metin, konuşma etkinlik bu başlıklar arasında gidip geliyor. Bu sürece/sonuca yol açabilen psikiyatrik hastalıklar yeterince gündeme gelmiyor.

Psikiyatrik hastalıklar hemen her tür şiddetin oluşum süreçlerinde önemli bir yer tutarlar. Zamanında önlem alınmadığı için bir çok hastalık ciddi sonuçlara yol açıyor. İşte “cinnet geçiren polis eşini ve çocuklarını öldürdü” şeklindeki haberlerin de kaynağı çoğu zaman  yeterince müdahale edilmemiş. psikiyatrik hastalıklardır. Psikiyatrik hastalıkların önemli bir kısmı öfke kontrolünü bozmaktadır. Bu hastalıklar ve durumlar, alkol madde kullanım bozuklukları, şizofreni, antisosyal kişilik bozuklukları gibi çok bilinenlerin yanında iki uçlu bozukluk, depresyon, ve dürtü kontrol bozuklukları gibi daha az bilinen psikiyatrik tablolar da olabilmektedir.

Aile içinde huzursuzluk ve şiddetin birçok kaynağı olabilir fakat psikiyatrik hastalıkların zamanında tanınıp tedavi edilmemesi hem şiddeti uygulayan hem de şiddete maruz kalan açısından sorun teşkil ediyor olabilir. Özetle psikiyatrik hastalıkların bir kısmı hem şiddet davranışlarına yol açabilir hem de şiddete maruz kalan insanlar hastalıkları nedeniyle şiddeti davet eder biçimde kontrolsüz davranıyor olabilirler.   

2- Kadına yönelik şiddeti nasıl önleriz?

Kadına yönelik şiddeti önleme artık Türkiye için bir bakanlık tarafından ele alınan çok geniş bir inceleme alanı; orada bir dizi sosyal politika oluşturulacağı anlaşılıyor. Ben birkaç şeyin üzerinde durmak isterim;

I-Kadına uygulanan şiddet çok kısa sürede aleni hale getirilmelidir! Yani mağdur uğradığı kötülükten, zulümden insanları haberdar etmelidir. 

a-Kadın uğradığı şiddeti hemen yakın çevresindeki insanlar ile paylaşmalı onlardan yardım talep etmelidir.

b-Resmi yetkililer, kolluk kuvvetleri nezdinde kısa sürede şikayete dönüştürmeli, uğradığı saldırı belgelenmeli, tıbbi raporlar ile mağduriyetini kayıtlara geçirmelidir.

Bu durum saldırgan konumundaki kişinin “yaptıklarının mutlaka toplum tarafından bilineceği ve sonuçlarına katlanmak zorunda kalacağını”  bilmesi açısından önemlidir ve frenleyicidir.

II-Kadına şiddete yol açan bir psikiyatrik hastalık şüphesi varsa bu mutlaka açıklığa kavuşturulmalıdır. Şiddeti uygulayan kişi mümkünse psikiyatrik bir muayeneden geçirilmelidir. Tespit edilebilecek bir psikiyatrik hastalığın tedavisi şiddet davranışını önemli oranda azaltabilecek bir başka yaklaşım olabilir.

3- Kadına şiddet polisiye önlemlerle çözümlenebilir mi?

Kadına şiddet sadece polisiye önlemler ile elbette çözülemez ama sağlam polisiye yaklaşımlar ciddi anlamada frenlenmesine neden olabilir. Yani kadına şiddet uygulayan kişi polis yetkililerinin ve mahkemelerin bu konu karşısında kesin bir “kanun hakimiyeti” tesis edeceği ve kendisini takibata uğratacağı, cezalandırıcı olacağı şeklinde bir kanaate varırsa bu önemli oranda  caydırıcı olacaktır.

Kadına yönelik şiddeti önlemek üzere “yaygın bir sosyal politika” uygulanıyor olmasının en önemli etkisi “kamuoyu” oluşturulmasıdır.  Kamuoyu nezdinde “kadına şiddetin, kötü, kabahatli, aşağılık, pis, ilkel” olarak adlandırılmaya başlanması yaygın bir etki oluşturacaktır. Bunu sigaraya karşı yürütülen kampanyalar gibi düşünebiliriz;bir yandan önemli yasaklayıcı yasalar diğer yandan sürekli sigara kullanmanın nasıl kötü bir alışkanlık olduğunu işleyen sosyal kampanyalar sigara kullanım oranlarında bariz bir düşmeye yol açmıştır. Kadına karşı şiddete yönelik sosyal politikalar da bence ciddi bir başarı gösterecektir. Bu anlamda Türkiye’nin gerçekten gelişmiş bir ülke olmasını düşündürtecektir, gelişmesine katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda bir psikiyatrist arkadaşımın (Doç. Dr. Yavuz Selvi) düşüncesini paylaşmak isterim; “Kadınların acı çektiği hiçbir ülke aslında “gelişmiş” sayılamaz!” veya şöyle söyleyelim “Gerçekten gelişmiş bir ülke esasen kadınların huzur, güven, ve mutluluk içinde olduğu bir yerdir”.